Republikanizam
Republikanizam je politička ideologija koja propovijeda republiku kao društveno uređenje neke države, odnosno nužnost njenog uvođenja u državama koje su po svom uređenju monarhije. Zagovornici republikanizma su u pravilu zagovornici socijalističkih, te nešto rjeđe liberalnih ideologija. Kao glavni argument u prilog ukidanja monarhije i uvođenja republike se navodi da je državni poglavar koji na položaj dolazi temeljem nasljednog prava nespojiv suvremenim idealima jednakosti svih građana, kao i da nasljedni državni poglavar za svoje postupke ne odgovara nikome, odnosno važniji mu je privatni od javnog interesa. Republikanizam kao ideologija svoje korijene vuče iz antičke političke prakse utjelovljene u grčkim polisima kao što je Atena, odnosno Rimskoj Republici. Pojava europskih gradova-država u srednjem vijeku mu daje novih zamah, da bi se u doba prosvjetiteljstva uobličila kao reakcija na pojavu apsolutnih monarhija čije je uređenje bilo u sve većem raskoraku s interesima građanstva i kapitalizma.
 
Republikanizam svoj najradikalniji oblik dobija u vrijeme francuske revolucije kada postaje gotovo nerazdvojan od ideologije liberalizma. Međutim, s transformacijom dotadašnjih apsolutnih monarhija u ustavne, a kasnije i parlamentarne monarhije gdje monarsi imaju uglavnom simboličku ulogu, nestaje neposrednih političkih poticaja za republikanizam. S druge strane, republikanizam počinju koristiti nove ideologije 19. st. kao što su nacionalizam, a nešto kasnije i socijalizam, pogotovo njegova struja koja će u 20. vijeku biti poznata kao komunizam. Nasuprot republikanizmu se kao ideologija koja se zalaže za očuvanje ili ponovno uspostavljanje monarhije javlja rojalizam, odnosno monarhizam. Izraz republikanac ili republikanski je, s druge strane, u mnogim državama izgubio dosta svog ideološkog značenja, za što su možda najbolji primjer SAD i tamošnja Republikanska stranka.
Medioteka - Udruga za promicanje medijske kulture djece i mladih // www.medioteka.hr // info@medioteka.hr